بخشنامه ها و دستورالعملها در زمینه

الف- بهداشت مواد غذایی

 

توصيه هاي بهداشتي لازم در مورد روغن

· از حرارت دادن زيادو طولاني روغن مايع خوداري نماييد.

· از مصرف مجددروغني كه چندين بارحرارت ديدهجددا خودداري نماييد.

· روغن بايد در محلخنك و دور از نور و هوا و در ظرف دربسته نگهداري شود.

· به هنگام طبخ باروغن از حرارت كم استفاده نماييد.

· از روغن مايع مخصوصسرخ كردن استفاده شود.

· مصرف خوراكي هاي سرخكردني را به حداقلبرسانيد.

توصيه هايي در مورد استفادهنان و نمك:

· بهداشت جهت نگهدارينان در طولانيمدت (بيش از 48 ساعت ) انرادر فريزر نگهداري نماييد.

· ار تحويل نانهاي كپكزده موجب بيمار شدندام و طيور و الودهشدن شير و گوشت انها و نهايتا بيمار شدن انسان ميگردد خودداري نماييد.

· نانهاي ضايعاتيراحتي الامكاندر گوشه اي دور ازآشپزخانهو مواد غذايي مورد مصرف در محلي خشك نگهداري كنيد.

· چنانچه نان پس ازتوليد در زمان مناسب بسته بندي شود بيات شدن آن به تاخير مي افتد.

· از خريد آردهايسوخاريفاقدمشخصاتو فله اي خودداري شود.

· توصيه مي شود نمكهاييد دا ر كه د ر كيسه هاي ماتبسته بنديشده استخريداري نماييد.

· از خريد نمكهاي فلهاي كه توسطافراد دوره گر عرضهميگرددخودداري نماييد.

· مصرف نمك رادر موادغذايي به حداقل برسانيد.

· نمك يددار را ميبايست در آخرين لحظات پخت به غذا اضافه نمود.

نحوه نگهداري غذا در يخچال :

· درجه سرماي يخچال راهر از گاه كنترل كنيد تا همواره بين صفر تا 4 درجه باشد.

· از قرار دادن موادغذايي گرم و بيش از حد ظرفيتدر داخليخچال خودداري نماييد.

· قبل از گذاشتنسبزي در يخچال آن را تميز بشوييد.

· ميوه جات و موادغذايي كپك زدهموجب آلودگي يخچال مي شودلذا در صورت مشاهده آنهارا خارج نموده ويخچال آلوده را ضد عفوني نماييد.

· روي غذاي خام و نيمپختهرابپوشانيديا آنها را بسته بندي و در قسمتپايين مواد غذاييپخته شده نگهداري نماييد.

· يخچال و فريزر رانزديك اجاغ گاز يا منبع حرارتيديگر قرارندهيد.

· باز ماندن دربيخچالبراي مدت طولانيو خرابلاستيك دور درب يخچال در افزايش دما موثر است.

· تميز كردن مرتب كف وسطوح داخلي يخچال با دستمال تميز و محلول رقيق جوش شيرينتوصيه ميشود.

· مفدار دفعات خريد رازيادتر كنيد.غذاهاي سرد راپس از خريد دركنار هم نگهدارينماييد و در كوتاهترينزمان ممكن به به يخچال منتقل نماييد.

توصيه هاي بهداشتي در مورد شير و فرآوردههاي لبني :

 

· شير پاستوريزه راحتمادر داخل يخچال بين صفر تا چهار درجه به مدت حداكثر 48 ساعت نگهداري نماييد.

· از نگهداري و خريدشير پاستوريزه در خارج از يخچال خودداري نماييد.

· چنانچه شيرپاستوريزهبيش از 48 ساعت دريخچال باقي بماند و علائم فساد و بريدگي در آنمشاهده نشود. قبل از مصرف آن را حد اقل بهمدت 10 دقيقه بجوشانيد.

· از مصرف خامه و كرهغير پاستوريزهخودداري نماييد.

· از مصرف پنير محليبپرهيزيد.

· بسنتي رنگي بايد ازميوه و يا شربت آن و كاكائو و رنگ طبيعي تهيه شود.

· از خريد و مصرف دوغفله اي خودداري نماييد.

· از مصرف كشك مايع كهداراي علائم كيك زده گي و بوي نامطبوع مي باشد خودداري نماييد.

· كشك مايع پاستوريزهرا قيل از مصرف10 تا20 دقيقه بجوشانيد.

· توصيه مي شود ازپنير بستهيا برچسب داراي مجوز بهداشتياستفاده نماييد.

· كسانيكه با مصرف شيردچار اختلال گوارشي ميشوندبايد شير را سرد .به مقدار كمو به دفعات بنوشند ويا بجاي شير از ماستوپنيراستفاده نمايند.

· هيچ سفره ايبدون فراورده هاي لبني كامل نيست.

· 45 گرم پنير معادل يك ليوالشير است.

توصيه هاي بهداشتي در مورد فرآورده هاي گوشتي :

 

· از خريدكالباس هايي كه تغيير رنگ داده خودداري نماييد.

· از خريد همبرگر و كباب لقمه غير منجمد خودداري به عمل آوريد.

· از خريدسوسيس هايي كه تاريخ توليد و انقضائ ندارد خودداري نماييد.

· از نگهداريسوسيس و كالباسبه مدت بيش از 36 ساعت دريخچال خودداري نماييد.

· سوسيس را ميتوانجهت نگهداريبيشتردر داخل فريزر منجمد كنيد.

· از خريدسوسيس و كالباسهايي كه پوشش آنها پارگي دارد خودداري به عمل آوريد.

· از خوردنسوسيس و كالباس بصورت مداوم خودداري نماييد.

توصيه هاي بهداشتي لازم در مورد گوشت مرغ و ماهي :

 

· گوشت موردمصرفپس از خريد بايد بخوبي شسته شود.

· حتي المقدوراز خريد گوشت چرخ كرده و آماده خودداري نماييد.

· جهت نگهداريگوشت مورد مصرفبراي 2تا3 روز از بالاترينقسمت يخچال استفادهنماييد.

· از خريد گوشتذبح شده در خارج از گشتارگاههاي مجاز خودداري نماييد.

· ماهي تازهميبايست داراي فلس درخشنده و محكم به بدن چسپيده .چشم برجسته و شفاف .آبشش هايي بهرنگ قرمزبوده و بوي نامطبوعي نداشته باشد.

· گوشتمرغفاسد –تيره – پرخون يا كبود است.

· از مصرفمرغهايي كه دچار لاغريشديد هستند جدداخودداري نماييد .

روش صحيح نگهداري نان

- چيدن نان هاي داغ بر روي هم، کپک زدگي را تسريع، فساد زدگي را تسهيل و ضايعات نان را تشديد مي کند؛

2- قبل از سرد شدن کامل نان ها، آنها را دسته نکنيد. نان سرد شده را نيز در پلاستيک دربسته بگذاريد.

3- حرارت نان باعث کپک زدگي زودرس آن مي گردد. از دسته کردن نان داغ جداً بپرهيزيد؛

4- نان خوب مستلزم داشتن آرد با کيفيت، نانواي خوب و نگهداري صحيح است؛

5- همان گونه که بعضي از برنج ها پخت خوبي ندارند، آرد نامرغوب نيز پخت خوبي نخواهد داشت؛

6- دادن نان کپک زده به گاوها مضر و سرطان زا است. در ضمن موجب آلوده شدن شير آنها مي شود؛

7- در ايجاد ضايعات نان، مردم 20 درصد، نانوايان 30 درصد و آرد مصرفي 50 درصد تأثير گذارند؛

8- خريد نان مازاد بر نياز روزانه، يکي از علل افزايش ضايعات نان است. از خريد نان اضافي خودداري کنيد؛

9- از خوردن نان سبوس دار در وعده هاي غذاي خود غافل نشويد؛ مصرف نان سبوس دار در هر وعده ي غذايي 30 تا 40 درصد خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي و گوارشي را کاهش مي دهد؛

10- خوردن نان سبوس دار مانع از جذب سريع قند و چربي در خون مي گردد؛

11- نان هاي تيره (حاوي سبوس بيشتر) ارزش غذايي بالاتري نسبت به نان هاي سفيد و روشن دارند؛

12- قرار دادن نان در يخچال، بيات شدن نان را تسريع مي نمايد؛

13- انباشته شدن نان داغ قبل از سرد شدن، باعث تغيير حالت ظاهري، بيات شدگن زودرس، تسريع در کپک زدگي، تشديد ضايعات و ايجاد بيماري گوارشي مي گردد؛

14- قبل از سرد شدن کامل، نان را دسته نکنيد. نان سرد شده را نيز در سفره در بسته نگهداري نماييد؛

15- هنگام خريد نان حتماً يک سفره ي پارچه اي يا پلاستيکي به همراه داشته باشيد؛

16- ناني که پس از سرد شدن با سفره حمل و نگهداري شود، مطبوع تر و ماندگارتر خواهد بود؛

17- هر چه سبوس آرد بيشتر، ارزش غذايي آن نيز افزون تر و هرچه سبوس آرد کمتر، ارزش غذايي آن نيز کمتر و کيفيت نان نيز پايين تر خواهد بود؛

18- بين حرارت، رطوبت و کپک زدگي رابطه ي مستقيم وجود دارد؛ در نتيجه نان هايي که به صورت داغ بر روي هم دسته شوند، محيط مناسبي را براي فساد ميکروبي و کپک زدگي فراهم مي سازند؛

19- آرد حاصل از گندم تازه و نارس، باعث توليد نان هاي سفت و بدهضم خواهد شد؛

20- نان خوب ناني است که آرد آن خوب، خمير آن تخمير شده، نانوايش ماهر و مصرف کننده ي آن واقف به اصول نگهداري صحيح باشد.

 

ب- آب و فاضلاب:

بهداشت آب

آب یکی از نعمات بزرگ پروردگار است که منشا حیات وسرآغاز زندگی موجودات زنده است .اهمیت آب در زندگی بشر به اندازه ای است که بیان وتوجیه کامل آن به دشواری میسر می گردد.

امروزه با پیشرفت زندگی صنعتی ورشد جمعیت ، مصرف آب افزیش یافته است ومنابع آب موجود قابل مصرف ،درمعرض استفاده بیش از حد وحتی آلودگی قرارگرفته است.درکشور مانیز مسئله کمبود آب از گذشته های بسیار دور وجود داشته وحتی دربرخی از مناطق مانع رشد وپیشرفت کشاورزی ،صنعتی وحتی اجتماعی شده است.

میزان مصرف سرانه آب دراجتماعات مختلف متفاوت است وبا فرهنگ وارتقای سطح بهداشت جوامع ارتباط مستقیم دارد.هرچه سطح وفرهنگ وبهداشت بالاتر باشد نیاز به آب ومصرف آن نیز افزایش می یابد.بنابراین افزایش آگاهی مردم برای مصرف بهینه آب یکی ازضروریات بسیار مهم برای حل معضل کمبود این ماده حیاتی انسان است.

آب آشامیدنی : آب آشامیدنی ،آب گوارایی است ،که عوامل فیزیکی ،شیمیایی وبیولوژیکی آن درحد استانداردهای مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئی درکوتاه مدت یادر دراز مدت درانسان ایجاد نکند.

آلودگی آب آشامیدنی : عبارتست از تغییر خواص فیزیکی ،شیمیایی و بیولوژیکی آب به گونه ای که آن را برای مصرف انسان زیان آور سازد.

بیماریهای منتقله از آب:

این بیماریها بوسیله باکتریهای بیماریزا ، ویروسها ،پروتوزئرها وکرمها در انسان ایجاد می شوند.منابع ومخازن آب از جمله رودخانه ها وکانال آبها ، دریاچه هاوسدها بویژه درمناطق گرمسیر، محلی مناسب برای انتشار اینگونه بیماریها می باشند. این نوع مخازن آب زمینه را برای رشد میزبانهای واسط انگلها مانند حلزونها ، ماهیها وگیاهان آبزی وناقلین بیماریهامانند پشه ها وسایر حشرات گزنده فراهم میسازند.علیرغم کوشش مسئولین برای بهسازی منابع آب بخصوص در مناطق گرمسیر، این بیماریها ممکن است ایجاد شوند،درنتیجه قبل از برطرف ساختن آلودگی آب باید به وضعیت بهداشتی محیط زیست ومردم رسیدگی شده وآموزشهای لازم به آنها بدهند تا ازآلودگی آّب جلوگیری شود.

الف) بیماریهای باکتریایی شامل : وبا ، حصبه یا تیفوئید ، شبه حصبه یا پاراتیفوئید ، اسهال باسیلی یا دیسانتری باسیلی، اسهال مسافرین ، لپتوسپیروس .

ب)بیماریهای پروتوزئری شامل : آمیبیاز یا اسهال آمیبی ، ژیاردیازیس ، بالانتیدیازیس میباشد.

پ)بیماریهای ویروسی شامل : گاستروآنتریت ویروسی ، پولیومیلیت ، هپاتیت .

اهمیت کنترل آب آشامیدنی :

درگوشه وکنار جهان وکشورما نیاز به آب روزبه روز افزایش می یابد این موضوع نه فقط به خاطرافزایش جمعیت ، بلکه برای سایر مصارف بهداشتی نظیر استحمام ،شستشو،صنایع وکشاورزی نیز محتاج آب میباشد.میزان آب درنقاط مختلف کشور تفاوت فراوانی دارد.درمناطقی ازکشور آب فراوان موجود بوده وبرعکس درمناطق خشک وکویری دچار کمبود ومسئله تامین آب میباشند. از نکته نظر کیفیت ،آب تغییرات متفاوتی دارد در بعضی نقاط با کیفیت شیمیایی مطلوبتر ودرنقاط دیگر باغلظت یونی بیشتر ی مواجه میباشند. همچنین پراکندگی جمعیت درنقاط مختلف کشور متفاوت است ودر نتیجه نیازهای آنها به آب متفاوت خواهد بود. امروزه تمدن ، تغییراتی را در کیفیت آبها باعث گردیده است چه از طریق شهرنشینی ورشد بی رویه جمعیت وچه از طریق ایجاد آلودگیهای ناشی از صنعت واستفاده از مواد شیمیایی وسموم در کشاورزی تغییراتی در کیفیت منابع آب آشامیدنی بوجود آمده است. این آبها ، دیگر به همان گونه که قبلا مورد استفاده قرار گرفته است نمی توانند مورد بهره برداری قرار کیرند. از طرفی امروزه نیاز به آب با کیفیت بالا بیشتر وبیشتر می گردد. بنابراین نه تنها حفاظت از این منابع ، کاری است بسیار ضروری (بخصوص در مناطقی که به شدت آلوده شده اند ) بلکه باید اقدامات لازم برای منابعی که هنوز دچار آلودگی نشده اند انجام گیرد. در مدیریت برنامه کیفیت آب، هم به دانستن اطلاعات در زمینه کیفیت آبهای موجود، نیاز است وهم میبایست روند تاثیر فعالیت بشر روی کیفیت آب وتدوین ضوابط، جهت برنامه ریزی برای تعیین نحوه بهره برداری ،مورد توجه قرار گیرد.چنین شیوه ای فقط در سایه دانستن اطلاعات کافی در مدت زمان طولانی در زمینه کیفیت آب واستفاده از تجارب واطلاعات گذشته از کیفیت آنها برای مصارف مختلف تحقق پیدا می کند. بعلاوه اجرای قوانین ومقررات ایجاد شده برپایه واساس همین اطلاعات استوار است ودر اینجا است که اندازه گیری کیفیت آب آشامیدنی ضرورت پیدا می کند.

هدف از کنترل گیفیت آب آشامیدنی:

اهداف زیر را برای کنترل کیفی آب آشامیدنی باید در نظر گرفت :

1-کشف بموقع هر کونه تغییر در کیفیت آب آشامیدنی .

2-تشخیص بموقع هر گونه تغییر در کیفیت آب آشامیدنی .

3-تشخیص آبهایی که در سیستم آبرسانی از کیفیت استاندارد مورد نظر برخوردار هستند.

4- تشخیص نقاط بامناطق آلوده (درصورت وجود) بخصوص درمواقع اپیدمی .

5-تعیین دامنه تاثیر آبهای آلوده ای که به منابع آب آشامیدنی افزوده میشوند.

6-تعیین میزان آلودگی در آب.

7-ارزیابی میزان تاثیر اقداماتی که در جهت بهبود کیفیت انجام میگیرد.

8-تدوین دستورالعمل یا استاندارد برای آب بامصارف مختلف بهداشتی.

9-تدوین ضوابط ومقرارت درزمینه کیفیت وکمیت آب آشامیدنی.

10-اقدامات کنترلی برای رفع یاپیشگیری از آلودگی آب آشامیدنی.

11-اقدامات هشدار دهنده در مواقع ضروری.

بندرت کنترل کیفیت آب فقط در جهت دنبال کردن یک هدف تنها انجام می شودوهمانگونه که گفته شد معمولا در همه جا چندین هدف دنبال میگردد.

طبق قانون (( کنترل کیفیت آب آشامیدنی عمومی از نقطه آبگیر تامصرف به عهده وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشکی میباشد )) که دراین راستا اقدامات زیر توسط بهداشت محیط انجام میگیرد:

- نمونه برداری میکروبی از آب آشامیدنی شبکه های لوله کشی، منابع ، مخازن ذخیره آب شهرها وتصفیه خانه های آب.

- نمونه برداری میکروبی از منابع ،مخازن وشبکه های لوله کشی آب آشامیدنی روستاهای تابعه شهرستان .

-کنترل وسنجش کلر باقیمانده در مناطق شهری وروستایی بطوریکه میزان کلر باقیمانده ، درکلیه نقاط شبکه در حد استاندارد باشد.

- نمونه برداری شیمیایی ازکلیه منابع آب وشبکه های لوله کشی آب شهری.

- نمونه برداری شیمیایی ازکلیه منابع آب وشبکه های لوله کشی آب روستایی.

- آموزش روشهای ساده گندزدایی آب آشامیدنی به کلیه روستائیان از طریق بهورزان.

-نظارت وکنترل بهداشتی آب آشامیدنی وآب مصرفی کارخانه های یخسازی .

- کنترل وپیگیری جهت نصب علائم هشدار دهنده در: پارکها ، ترمینالها ، گورستانها ، بلوارها ،خیابانها وسایر اماکن مشابه بمنظور عدم استفاده ازآب فضای سبز جهت مصارف شرب وپیگیری جهت تامین آب سالم وبهداشتی درمکانهای مذکور.

- کنترل بهداشتی آبخوریهای داخل شهر،خیابانها ،معابر عمومی ومسیر راهها.

- کنترل بهداشتی جایگاهها ومراکز فروش یخ درکلیه نقاط شهر.

- کنترل کیفی آب قنوات ،چشمه هاوسایرمنابع آب مسیرراهها .

- کنترل کیفی آب آشامیدنی درترمینالها وپایانه ها .

- کنترل بهداشتی استخرهای شنا از نظر بهداشت محیط وکنترل کیفی آب مورد مصرف در استخرها.

- کنترل بهداشتی آبهای معدنی (آبگرم) در جهت رعایت اصول وموازین بهداشت محیط .

- کنترل بهداشتی آب دررستوران وبوفه قطارها.

-کنترل کیفی آب مورد استفاده دانش آموزان درمدارس .

 

ج- وضعیت بهداشتی اماکن ( شرایط ساختمانی، ابزار و وسایل کار، بهداشت فردی و ماده 13 ):

عناوین جزائی تخلفات بهداشتی و درمانی در صلاحیت شوراهای حل اختلاف